دیپ‌مایند گوگل از ابزار جدیدی در حوزه هوش مصنوعی رونمایی کرده است که می‌تواند متون باستانی، از جمله کتیبه‌های لاتین مربوط به دوران روم باستان [در بستر تاریخی، زبانی و فرهنگی آن‌ها] را رمزگشایی و تفسیر کند.
این غول فناوری روز پنجشنبه اعلام کرد که هوش مصنوعی جدید به نام «آئنه‌آس» (Aeneas) می‌تواند ابزاری تحول‌آفرین باشد که به مورخان کمک کند درک ما را از گذشته گسترش دهند.
مطالعه‌ای که در مجله «نیچر» (Nature) منتشر شد، نشان داد که آئنه‌آس می‌تواند بخش‌های مفقودشده کتیبه‌های لاتین از دوران روم باستان را پیش‌بینی کند.
با آنکه نوشتار در دنیای روم رایج بود، متونی که مورخان از آن دوره بازیابی کرده‌اند، اغلب ناقص، فرسوده یا مخدوش‌اند.
بازسازی و تاریخ‌گذاری این متون بدون اطلاعات زمینه‌ای تقریبا غیرممکن است و از این رو مورخان سعی می‌کنند «متون مشابه»، یعنی متن‌هایی را که به لحاظ واژگان، ساختار دستوری، الگوهای نوشتاری معیار یا خاستگاه شباهت دارند، شناسایی کنند.
پژوهشگران می‌گویند آئنه‌آس می‌تواند این فرایند قرار دادن در بافت زمینه را تسریع کند و متن‌های مفقود را حتی زمانی که طول آن‌ها نامشخص است، پیش‌بینی کند.
دیپ‌مایند در بیانیه‌ای اعلام کرد: «این مدل با استدلال بر اساس هزاران کتیبه لاتین، متون مشابه از نظر زبانی و زمینه‌ای را در عرض چند ثانیه بازیابی می‌کند؛ چیزی که به مورخان امکان می‌دهد یافته‌های مدل را تفسیر کنند و کار را بر پایه آن‌ها ادامه دهند.»
این شرکت هوش مصنوعی گفت: «آئنه‌آس در بازسازی متون آسیب‌دیده و پیش‌بینی زمان و مکان نگارش آن‌ها یک معیار نوین و پیشرفته ایجاد می‌کند» و افزود که این ابزار به‌گونه‌ای توسعه یافته است که تصاویر بصری را نیز در ملاحظاتش لحاظ کند.
در این مطالعه جدید، دانشمندان و مورخان پژوهشی مشترک را آغاز کردند تا کتیبه‌هایی را که از قرن هفتم پیش از میلاد تا قرن هشتم پس از میلاد تاریخ‌گذاری شدند، ارزیابی کنند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
مورخان دریافتند که پیشنهادهای زمینه‌ای آئنه‌آس در ۹۰ درصد موارد مفید بودند و میزان اطمینان آن‌ها را در امور کلیدی تا ۴۴ درصد افزایش دادند.
زمانی که مورخان با این مدل هوش مصنوعی کار می‌کردند، نسبت به زمانی که آئنه‌آس یا پژوهشگران هرکدام به‌تنهایی کار می‌کردند، نتایج بهتری در کارهای مربوط به بازسازی و تعیین خاستگاه جغرافیایی به دست می‌آمد.
بررسی نشان داد که این هوش مصنوعی می‌تواند رویدادها را در یک بازه زمانی ۱۳ ساله تاریخ‌گذاری کند.
پژوهشگران امیدوارند این مدل هوش مصنوعی بتواند با سایر زبان‌های باستانی نیز سازگار شود تا متون دیگر، از پاپیروس‌ها تا سکه‌ها، را رمزگشایی کند، توانمندی‌هایش را گسترش دهد و به برقراری ارتباط میان طیف وسیع‌تری از شواهد تاریخی کمک کند.
آئنه‌آس با دریافت متن و تصویر یک کتیبه به‌عنوان ورودی کار می‌کند.
دانشمندان این مدل هوش مصنوعی را با استفاده از «یک مجموعه داده بزرگ و قابل‌اعتماد» که بر پایه دهه‌ها کار مورخان برای ایجاد مجموعه‌های دیجیتال ساخته شده است، از جمله پایگاه «ئی‌دی‌آر» (EDR)ــ منبعی قابل جست‌وجو که متن‌ها، اطلاعات کتاب‌شناسی و داده‌های توصیفی برای کتیبه‌های لاتین و یونانی از ایتالیای باستان ارائه می‌دهد‌ــ آموزش دادند.
پژوهشگران این مجموعه‌ها را در قالب یک پایگاه داده قابل‌دسترس‌تر شامل بیش از ۱۷۶ هزار کتیبه لاتین از سراسر دنیای باستانی روم ساماندهی کردند.
این مدل هوش مصنوعی پس از پردازش تصویر متنی یک کتیبه، برای بازسازی حروف و تاریخ‌گذاری متن از برخی شبکه‌های داخلی تخصصی خود استفاده می‌کند، در عین حال برای تعیین خاستگاه جغرافیایی نیز تصاویر کتیبه‌ها به‌عنوان ورودی به کار گرفته می‌شوند.
پژوهشگران توضیح دادند که آئنه‌آس سپس متن را با بازیابی فهرستی از متون مشابه، در زمینه قرار می‌دهد و «نوعی اثرانگشت تاریخی» از آنچه متن بیان می‌کند، زبان آن، زمان و مکان خاستگاهش و ارتباطش با سایر کتیبه‌ها ایجاد می‌کند.
دانشمندان دریافتند که این هوش مصنوعی می‌تواند کتیبه‌های آسیب‌دیده را با دقت ۷۳ درصدی در جاخالی‌هایی تا ۱۰ حرف، بازسازی کند.
وقتی آئنه‌آس یکی از مشهورترین کتیبه‌های رومی را یعنی «کارنامه الهی آگوستوس» (Res Gestae Divi Augusti)ــ روایت دستاوردهای امپراتور آگوستوس به زبان اول‌شخص‌ــ ارزیابی کرد، [برای آن] دو تاریخ احتمالی پیش‌بینی کرد: یکی حدود ۱۰ تا ۱ پیش از میلاد و دیگری با اطمینان بیشتر، بین ۱۰ تا ۲۰ پس از میلاد که با یک بحث دیرینه میان مورخان هم‌راستا است.
پژوهشگران نوشتند: «این یافته‌ها با نتایج یک ارزیابی گسترده میان مورخان و هوش مصنوعی پشتیبانی می‌شوند. در این ارزیابی، مورخان تایید کردند که آئنه‌آس می‌تواند بدون کوچک‌ترین اشکالی، در جریان کاری پژوهش ادغام و به ابزاری تحول‌آفرین برای پژوهش تاریخی تبدیل شود.»
© The Independent
